Rodzaje pieniądza

Kolejnym wpisem z cyklu o pieniądzu chcę przedstawić, jakie mamy rodzaje pieniądza. W takim mega skrócie mamy: pieniądze naturalne, kredytowe, papierowe, elektroniczne oraz certyfikaty pieniężne. Jednak takie zdawkowe wymienienie na niewiele jest przydatne, dlatego przejdę teraz do bardziej szczegółowego omówienia każdego z nich.

Pieniądze naturalne

W cywilizacji, w której przestrzega się nienaruszalności prywatnej, a społeczność, która w niej występuje, współpracuje w sposób dobrowolny, bez żadnego przymusu oraz ma zapewnioną nienaruszalność swojej własności, możemy o niej powiedzieć, że jest w pełni wolnym społeczeństwem. Obywatele, którzy żyją w państwie w żaden sposób nieskrępowanym, przyczyniają się do powstania wolnego rynku bądź wolnej gospodarki. Gdy jeszcze dodatkowo wspierają oni ekonomię kraju przejawami dobroczynności, to w naturalny sposób sprzyjają rozwojowi gospodarczemu. Każdy rodzaj pieniądza, który zaistnieje w takim układzie, możemy nazwać pieniądzem naturalnym.

Warto podkreślić, że w takim społeczeństwie moglibyśmy spodziewać się, że istniałoby wiele rodzajów pieniądza. Zgodnie z przyjętymi przez nas kryteriami, każdy byłby naturalny. Ludzie decydowaliby sami, które pieniądze są dla nich najlepsze, a gdyby uznali, że dany środek wymiany przestaje mieć dla nich wartość, zamieniliby go na inny. Taka swoboda wyboru sprawia, że pieniądz jest niesamowicie społeczną instytucją i stanowi jak by samorzutny, demokratyczny wybór najlepszego pieniądza.

Tam jednak, gdzie prawa obywateli są podważane i w pewien sposób ograniczane, nie występuje wolne społeczeństwo. Dodatkowo, gdy zabrania się ludziom decydować jakim pieniądzem mogą się oni posługiwać i narzuca im się używanie innego, wówczas powstaje nowy rodzaj – pieniądz dekretowy. Jego główną cechą jest to, że powstaje w wyniku naruszenia praw własności. Taki pieniądz może być wykorzystywany w handlu, lecz ma zdecydowanie mniej zalet niż pieniądz naturalny.

Jak już wiemy z artykułu „Jak złoto i srebro stało się pieniądzem?” to złoto i srebro przez pokolenia było naturalnym pieniądzem. Tak się bowiem stało nie tylko za sprawą ich właściwości fizycznych, lecz także w wyniku spontanicznego i dobrowolnego wyboru ludzi.

Pieniądz kredytowy

To kolejny rodzaj pieniądza. Jest to tak naprawdę instrument finansowy. Mamy z nim do czynienia, gdy posługujemy się nim w wymianie pośredniej. Załóżmy, że Jan jest w posiadaniu 20 uncji złota, które pożyczył od Adama w zamian za kawałek papieru. Na tym dokumencie jest napisane: „Właściciel tego papieru ma prawo do roszczenia się dnia 1 lipca 2022 r. dwudziestu uncji złota, które Jan Nowak jest mu dłużny – podpis”. Adam może posłużyć się takim papierem w handlu, o ile przyszli jego posiadacze, również zaufają zapewnieniom Jana, że wywiąże się on z zobowiązania, tak jak przyrzekł. Gdy nowy właściciel uzna, że Jan jest człowiekiem, któremu można zaufać, to zaakceptuje taką płatność za dobra bądź usługi. Tak więc papier dłużny Adama staje się pieniądzem kredytowym.

Ze względu na to, że pieniądz kredytowy jest zależny od wiarygodności jego dłużnika, nigdy nie będzie tak rozpowszechniony jak pieniądz naturalny. Wynika to z niebezpieczeństwa bankructwa emitenta. Gdyby Janowi powinęła się noga i nie byłby w stanie wywiązać się ze swojej obietnicy to, taki papier nie miałby żadnej wartości i nie zostałby spłacony.

Pieniądzem takiego typu posługiwano się kilkukrotnie w historii. Najlepszymi przykładami są amerykańskie kontynentale, którymi posłużono się do finansowania wojny o niepodległość oraz francuskie asygnaty, którymi finansowano wojny francuskie. Oba państwa mogły wprowadzić taki pieniądz, gdyż miały odpowiednio duże zaufanie ludności.

Rodzaje pieniądza – podsumowanie

Najważniejsze informacje z artykułu:

Pieniądz naturalny – występuje w całkowicie wolnym społeczeństwie, w którym nie narusza się czyjeś własności. W historii najczęściej na tę rolę wybierano srebro, troszkę rzadziej złoto i miedź.

Pieniądz dekretowy – związany z ograniczeniem praw własności.

Pieniądz kredytowy – oparty na zaufaniu do emitenta papieru dłużnego. Np. amerykańskie kontynentale czy francuskie asygnaty.

To już koniec części pierwszej zatytułowanej „Rodzaje pieniądza”. Moim celem podczas pisania tej publikacji było przedstawienie wam różnych form pieniądza, z jakimi można się spotkać. W kolejnej rozprawce będę dalej drążyć temat. Wierzę, że rozbudziłem Twoją ciekawość na temat różnych rodzajów pieniądza.

Ps. Chcesz podzielić się opinią na temat tego artykuł, daj znać w komentarzu. Jeśli podoba Ci się to, co robię polub moją stronę na Facebook 'u. Będzie mi niezwykle miło. Dziękuję Ci za twój czas. Pozdrawiam serdecznie.

Inspiracja:

1. Jorg Guido Hulsmann – „Etyka produkcji pieniądza”.
2. Murray Rothbard  – „Złoto, banki, ludzie – krótka historia pieniądza”.